Mimic is een artistiek project gericht op de zorg. Het team van Mimic speelt en improviseert muziek op afdelingen van ziekenhuizen met als doel betekenisvolle interacties aan te gaan die de kwaliteit van zorg en leven verhogen.
Een Mimic project heeft de volgende kenmerken:

• Een aantal dagen lang komt een team van drie professionele musici en een mediator elke ochtend op een chirurgische afdeling om muziek te maken voor patiënten en verpleegkundigen
• Voor ieder die aangeeft er behoefte aan te hebben, wordt muziek gespeeld – daarbij staat centraal wat wij ‘persoonsgericht muziek maken’ noemen: op de persoon of personen toegepast repertoire en geïmproviseerde muziek worden gespeeld op de kamer
• Door het meerdaagse aspect kan een band worden opgebouwd met patiënten en verpleegkundige staf, in plaats van een éénmalige muzikale interventie
• Ervaringen op de afdeling worden uitgebreid uitgewisseld met de verpleegkundige staf in briefings en debriefings
• Door middel van een mediator (dit kan bijvoorbeeld een vrijwilliger van het ziekenhuis zijn) wordt omgegaan met belangrijke logistieke kwesties en zijn patiënten vrij om aan te geven of muziek op het moment schikt

Het Ontstaan

Mimic is ontstaan als een gezamenlijk onderzoeksproject van het Universitair Medisch Centrum Groningen en het Lectoraat Lifelong Learning in Music aan de Hanzehogeschool in Groningen. Het UMCG was geïnteresseerd in het onderzoeken van de effecten van live muziek op postoperatieve patiënten. Het Lectoraat wilde in de eerste plaats een nieuwe praktijk ontwikkelen waarbij professionele musici konden worden ingezet op een ziekenhuisafdeling. Daarnaast wilden zij onderzoeken wat dit project kon betekenen voor verpleegkundigen en de musici zelf.

In het UMCG werden tussen 2015-2017 twee pre-pilots en zes pilot projecten uitgevoerd, waarbij een team van drie musici gedurende zes à zeven dagen elke ochtend op een chirurgische afdeling speelde. Hierbij werden uitvoerig metingen gedaan en observaties gemaakt.
In de zomer van 2017 werden twee extra projecten van vier dagen georganiseerd in samenwerking met het Peter de Grote Festival in Groningen. De meewerkende musici van Mimic vonden het spelen op de ziekenhuisafdeling dusdanig bijzonder en betekenisvol dat werd besloten om verder te gaan als onafhankelijk artistiek project met behoud van de naam Mimic, waarbij de praktijk naast het UMCG ook wordt uitgebouwd naar andere ziekenhuizen in Nederland.

De Muziek

Bij Mimic wordt gebruikt gemaakt van repertoire en geïmproviseerde muziek.
Het repertoire bestaat uit allerlei van tevoren gearrangeerde stukken voor drie musici (soms ook solo of duo) variërend van Bach, Mozart en Bartók tot the Beatles, Andre Hazes en Coldplay. Deze worden op hoog niveau uit het hoofd uitgevoerd. Het team van Mimic speelt uiteenlopende stijlen van muziek waar voor iedereen wel aansluiting is. Daarnaast komt het dikwijls voor dat mensen onverwachts worden geraakt door muziek die ze nog nooit eerder hadden gehoord. Omdat er geen lessenaars en bladmuziek aan te pas komen kan er direct worden gecommuniceerd met patiënten en zorgprofessionals.

Naast repertoire is geïmproviseerde muziek een belangrijk onderdeel van wat er wordt uitgevoerd. Door middel van improvisatie kan voor één of meerdere personen in het moment een nieuw stuk worden gecreëerd, waarbij de persoon inspraak en daarmee eigenaarschap kan hebben over de muziek. Er wordt vaak gebruik gemaakt van verbale input: het team vraagt bijvoorbeeld aan een patiënt om een landschap te beschrijven waar hij/zij op dit moment graag zou willen zijn. De patiënt zegt misschien wel: “een groot woud waar een beekje doorheen stroomt.” Het team vertaalt dit idee vervolgens al improviserend naar muziek.
Hieronder een aantal voorbeelden van situaties waarin improvisatie een rol speelt:

• Als een patiënt wordt gevraagd om een emotie geeft zij aan een stuk te willen horen waar boosheid en vergiffenis in te horen zijn. Het team van musici speelt een improvisatie waarbij de transformatie van het ene gevoel in het andere te horen is
• Een verpleegkundige die aanwezig is op de kamer wordt gevraagd om iets toe te wensen aan de patiënt: de verpleegkundige wenst dat de patiënt spoedig naar huis kan gaan om te revalideren en haar huisdieren weer te zien. Het team gebruikt dit als basis voor een improvisatie
• Meerdere patiënten op een kamer hebben zeer uiteenlopende ideeën over wat hun favoriete vakantiebestemming is, nadat het team hiernaar vraagt. Er wordt een improvisatie gemaakt waarbij van de ene naar de andere plek wordt ‘gereisd’ in de muziek
• Rondom Sinterklaastijd vraagt een patiënt om Sinterklaasmuziek omdat hij het feest thuis moet missen. De musici spelen een improvisatie waarbij verschillende Sinterklaasliedjes worden verweven waarbij wordt aangesloten op de reactie van herkenning die de patiënt bij elk thema geeft

Belangrijk hierin is dat de flexibiliteit van de musici toelaat dat er kan worden ingespeeld op de wensen in het moment.

Ook non-verbale input kan bij de improvisaties een rol spelen – de patiënt wil of kan niet praten of is wellicht te zwak voor een eigen inbreng. In dit geval kan het team een stuk improviseren waarbij bijvoorbeeld een van de musici een melodie speelt en vervolgens inspeelt op hoe de patiënt hier fysiek op reageert. Bewegen de voeten, verandert de mimiek, gaat de patiënt anders zitten? In de muziek kan worden gereageerd op deze signalen waardoor het nog meer aansluiting kan vinden bij de persoon.

Ook kan bij sommige patiënten of verpleegkundigen worden gekozen om met een dirigeerstok, de baton, te werken. Dit is een heel krachtig gereedschap om iemand eigenaarschap te geven over een stuk muziek. Samen met de ‘dirigent’ wordt een improvisatie gemaakt, waarbij niet de maat houden centraal staat, maar waarbij wordt geïnstrueerd om met de baton te “schilderen in de lucht”. Tussen musicus en ‘dirigent’ kan er vervolgens een bijzondere muzikale wisselwerking ontstaan van sturen, aangeven en laten gebeuren. Houvast aan een melodie of textuur en bewustzijn voor atmosfeer spelen in de improvisaties een grote rol. De atmosfeer van de muziek kan variëren van opgewekt vrolijk tot diepgaand en verstild.

De muziek wordt helemaal toegepast op de situatie in de kamer, op de gesteldheid van de patiënt of patiënten en op de eventueel aanwezige zorgprofessionals.
Het gebruik van een combinatie van repertoire en geïmproviseerde muziek toegepast op de situatie valt samen te vatten in de overkoepelende term ‘persoonsgericht muziek maken’. Dit creëert betekenisvolle momenten voor ieder die meedoet en vormt de kern van de Mimic praktijk.